Aansnijdingen en spaanafvoer van machinetappen zijn cruciaal bij de keuze van het te produceren (binnen)schroefdraad. De antwoorden op drie vragen zijn van belang: Wil je schroefdraad tappen in een doorlopend of in een blind gat? Indien blind, tot hoever onderin het gat wil je het schroefdraad hebben? En als laatste, is het te snijden materiaal kort- of langspanend? Met deze antwoorden kan je de juiste machinetap kiezen.
Welke vormen aansnijdingen en spaanafvoer zijn er?
De meest gangbare schroefdraadvormen zijn A, B, C, C met rechts-spiraal van 15 of 35 graden en B-AZ. Bij het snijden van binnendraad, wordt vrijwel het gehele draad gesneden door de eerste paar gangen van de tap (gerekend van de punt). Dit heet de aansnijding. Je wil dat deze gangen ongehinderd kunnen snijden, zonder dat er een spaan in de weg zit. De groef overdwars over de tap, de spaangroef, zorgt ervoor dat de spaan wordt afgevoerd. Een spaan die klem komt te zitten tussen werkstuk en tap zal de kwaliteit van het schroefdraad verminderen en de levensduur van de tap verkorten.
De vorm van het kerngat (het geboorde gat voordat er schroefdraad in wordt gesneden) is belangrijk. We maken onderscheid tussen een doorlopend gat en een blind gat (ook wel potgat).
Bij een doorlopend gat gebruikt men vorm A, B, C of B-AZ.
Bij een blind gat gebruikt men vorm C, of vorm C met een rechts-spiraal.
Lees verder voor het waarom.
Vorm A
Een machinetap met vorm A heeft een geleidelijke aansnijding van 6-8 gangen (omwentelingen). Je ziet op bovenstaande foto duidelijk vanaf de punt dat het schroefdraad plat begint en geleidelijk over 6-8 gangen zijn uiteindelijke vorm krijgt. Het schroefdraad wordt hierdoor geleidelijk in de juiste vorm gesneden en de spaan is lang en dun. De spaan heeft in de brede spaangroef genoeg ruimte om afgevoerd te worden maar bij een blind gat komt het schroefdraad niet tot onderin het gat. Een vorm A machinetap gebruik je bij voorkeur in doorlopende gaten in langspanend materiaal.
Vorm C
Een machinetap met vorm C snijdt al in 2-3 gangen het gewenste schroefdraad. Op de foto zie je duidelijk dat de platte tanden vanaf de punt snel hun scherpe vorm krijgen. Doordat meer materiaal in kortere tijd gesneden wordt (2-3 omwentelingen in plaats van 6-8) is de spaan dikker dan bij vorm A. Hoe dikker de spaan, des te kleiner de kans dat die beklemd raakt tussen tap en werkstuk. Indien je kortspanend materiaal verwerkt zoals gietijzer, dan bestaat de kans dat stukjes spaan tussen de machinetap en het werkstuk komen. Je wil dat de spaan zo dik mogelijk is, zodat de kans daarop kleiner is.
Vorm C is toepasbaar in zowel doorlopende als in blinde gaten. De korte aansnijding snijdt het schroefdraad tot vrijwel onderin het blinde gat. Een vorm C machinetap gebruik je in doorlopende of blinde gaten in kortspanend materiaal.
Vorm B
Machinetappen vorm B hebben een aansnijding van 4-5 gangen. Hierdoor is de spaan vrij dun (dikte ligt tussen die van vorm A en C in). In de punt zit bovendien een soort holte geslepen waardoor de spaan gedwongen wordt onder een scherpere hoek af te buigen en vervolgens te breken. Deze holte noemt men schilaansnijding. De stukjes spaan vallen, bij het draadsnijden, onder uit het kerngat. Een vorm B machinetap gebruik je in doorlopende gaten.
B-AZ
B-AZ heeft minder tanden op de machinetap. Het AZ staat voor ausgesetzten Zähnen wat zoveel wil zeggen als onderbroken schroefdraad (duidelijk te zien op bovenstaande foto). Doordat er maar de helft van de tanden op de tap zitten, duurt het snijden langer maar is tegelijkertijd de weerstand lager. Deze lage weerstand is belangrijk bij plastische materialen die de machinetap als het ware vastknijpen, zoals magnesium, RVS, (langspanend) aluminium en brons. B-AZ heeft een schilaansnijding zoals bij vorm B.
Vorm B-AZ met 4-5 gangen aansnijding en schilaansnijding gebruik je in doorlopende gaten in plastische materialen.
C met rechtsspiraal
De rechts-spiraal van een vorm C 15 of 35° RSP is de gespiraliseerde (spaan)groef die om het begin van de tap heen loopt. De 15 of 35° is de hoek die de spiraal maakt met de lengte-as van de tap. Deze spiraal leidt de spaan naar boven en UIT het kerngat. De aansnijding van slechts 2-3 gangen zorgt voor schroefdraad tot bijna onderin een blind gat.
De reden dat je de keuze hebt tussen 15 en 35° is gelegen in het feit dat de gespiraliseerde groef ten koste gaat van het contactoppervlak tussen werkstuk en machinetap. Wanneer je snijdt in zacht materiaal, dan kan te weinig contactoppervlak ervoor zorgen dat de tap tijdens het snijden axiaal verschuift. Door de weggeslepen spiraal is er immers minder geleiding tussen tap en werkstuk. Wanneer de tap tijdens het snijden verschuift, dan snij je het verse draad met de volgende omwenteling gelijk weer weg. Een tap met 15° of een gewone vorm C geeft dan een betere resultaat. Een vorm C-RSP machinetap gebruik je in blinde gaten.
Ik hoop dat bovenstaande uitleg je een goed beeld heeft gegeven en je zal helpen bij je keuze van de juiste tap voor het juiste materiaal. En mocht je vragen hebben, stel ze hier.
VOELKEL heeft een enorm programma schroefdraad snij-, reparatie en meetgereedschappen. Wij leveren een uitstekende indistriële kwaliteit en hebben ons hele programma op voorraad.